Po co i jak popularyzować?

06 12 2022

Kategoria: Pulsar, ryzyko systemowe, Seminarium CBRS

Na początku grudnia 2022 r. w Europejskim Centrum Edukacji Geologicznej w Korzecku koło Chęcin odbyło się drugie seminarium wyjazdowe Centrum Badania Ryzyka Systemowego na Wydziale „Artes Liberales” UW. Tym razem motywem przewodnim było pytanie, jak popularyzować naukę, by skutecznie docierać z argumentami naukowców do laików.

W kontekście postępującego globalnego ocieplenia i pandemii COVID-19 popularyzacja nauki nie jest już tylko kwestią misji, chęci badaczy dzielenia się swoimi odkryciami ze społeczeństwem, które te badania pośrednio finansuje. Skuteczna popularyzacja, umiejętność docierania z wiedzą naukową do zwykłych ludzi, stała się obecnie czynnikiem ryzyka systemowego, bowiem bez skutecznego przekonywania społeczeństwa do podejmowania lub zaniechania pewnych działań, nie da się przeciwdziałać wielu zagrożeniom. Na przykład jeśli badacze nie przekonają społeczeństwa, że globalne ocieplenie to poważny problem, to ludzie nie będą chętni, by rezygnować z działań szkodzących środowisku, jeśli epidemiolodzy nie będą umieli wytłumaczyć, że szczepionka to najlepszy środek na powstrzymanie pandemii (np. COVID-19), to trudno będzie zapanować nad rozprzestrzeniającą się chorobą.

W upowszechnianiu odkryć naukowych naturalnymi sojusznikami badaczy są dziennikarze naukowi i popularyzatorzy. W interesie wszystkich jest, by te dwie grupy dobrze się rozumiały i harmonijnie współpracowały. Dlatego badacze z Centrum Badania Ryzyka Systemowego zaprosili wybitnych popularyzatorów na warsztaty do Chęcin, by opowiedzieli jak wygląda ich praca, z jakimi mierzą się wyzwaniami i jak ich zdaniem można bardziej atrakcyjnie i jeszcze skuteczniej popularyzować naukę. Każde wystąpienie było równocześnie zarzewiem ciekawej dyskusji.

Marta Trzeciak przybliżyła zebranym temat nauki obywatelskiej – nowego (?) rodzaju relacji pomiędzy nauką a społeczeństwem.

Wojciech Mikołuszko opowiedział o zjawisku skrupulatnego fact-checkingu w niezależnym amerykańskim dziennikarstwie naukowym. Było to doskonałe studium przypadku na podstawie własnych doświadczeń.

Katarzyna Czarnecka i Karol Jałochowski wyjaśnili zabranym, jak działa uruchomiony w tym roku portal popularno-naukowy PULSAR oraz jak od kuchni wygląda popularyzacja nauki w tygodniku POLITYKA.

Marcin Rotkiewicz opowiedział z kolei, jak dziennikarz naukowy weryfikuje źródła informacji. W tym kontekście przywołał swoje doświadczenia związane z pracą na tematami takimi jak GMO, szczepionki i żywność ekologiczna.

Natalia Osica zaproponowała bardziej kompleksowe formy prowadzenia polityki informacyjnej przez instytucje naukowe i badaczy w wystąpieniu pt. „Popularyzacja? A może po prostu WIDOCZNOŚĆ? O co w tym wszystkim chodzi”.

Na zakończenie odbył się panel dyskusyjny na temat tego, jak skutecznie popularyzować naukę. Dyskusja była naprawdę inspirująca.