Forum i świątynia Municipium Riditarum zlokalizowane

17 10 2022

Kategoria: Adriatyk, Rezultaty badań, wykopaliska

W chorwackiej Dalmacji dzięki badaniom georadarowym oraz analizie danych LIDAR archeolodzy zlokalizowali świątynię i forum zaginionego rzymskiego miasta Ridit (Municipium Riditarum)

W miejscowości Danilo, około 15 km od nadmorskiego miasta Šibenik, w Dalmacji (Chorwacja) rozpoczęto w latach 50. XX wieku wykopaliska archeologiczne związane z budową wodociągu, które przez kilkadziesiąt lat przyniosły m.in. setki rzymskich inskrypcji, wśród których kilka wspomina o Municipium Riditarum, enigmatycznym mieście założonym gdzieś na obszarze Danilo przez lokalną społeczność plemienia Ridit.

Począwszy od lat 50. prace archeologiczne koncentrowały się wokół współczesnego cmentarza i kościoła św. Daniela, usytuowanego we wschodniej części wsi Danilo. Podczas tych wykopalisk odsłonięto rozległy średniowieczny cmentarz wkopany w relikty rzymskich budowli, tj. m.in. w kompleks łaźni i rozległy budynek z centralnym dziedzińcem i portykiem okolonym licznymi pomieszczeniami. Od samego początku frapujące było to, że w murach kamiennych otaczających średniowieczne groby odkryto wtórnie użyte duże bloki kamienne z dekoracjami architektonicznymi i dużą kolumnę, będące elementami rzymskiej świątyni. Sama wielkość tych elementów wskazywała, że ​​gdzieś w pobliżu cmentarza musiał znajdować się monumentalny budynek, wchodzący w skład zespołu budowli okalających forum dawnego miasta Municipium Riditarum. Jednak przeprowadzone wykopaliska jak dotąd nie określiły jego lokalizacji, podkreśla prof. Fabian Welc – kierownik projektu ze strony polskiej.

Badania polsko-chorwackie

Wspólny polsko-chorwacki zespół rozpoczął nowe multidyscyplinarne badania w Danilo w 2019 roku, w celu zdefiniowania głównych cech rozplanowania rzymskiego Ridit. Dzięki zakrojonej na dużą skalę prospekcji geofizycznej i analizie modelu LIDAR ujawniono m.in. lokalizacje nieznanych dotąd rzymskich budynków, głównie o przeznaczaniu mieszkano-gospodarczym, które znajdowały się niewątpliwie w obrębie municypium, dodaje dr Ana Konestra, chorwacki koordynator projektu.

W tym roku badania geofizyczne skupiły się w okolicach kościoła św. Daniela i wspomnianego już kompleksu termalnego. Przyniosły one przełomowe dane, dotyczące rozplanowania starożytnego Ridit zdradza prof. Welc. Dzięki przeprowadzonym skanowaniom georadarowym wokół kościoła, zidentyfikowano pozostałości budowli o masywnych murach, prostokątnym zarysie i widocznym obramowaniu wejścia, najprawdopodobniej w formie kolumnady. Dane te w połączeniu ze znajdowanymi w pobliżu kościoła licznymi elementami architektonicznymi i dekoracją pochodzącą z wystroju monumentalnej rzymskiej budowli sakralnej wskazują, że pod dzisiejszym kościołem i cmentarzem znajdują się relikty świątyni, będącej elementem forum niemal każdego rzymskiego miasta.

Co pokażą wykopaliska?

W przyszłym roku planowane są badania archeologiczne, celem weryfikacji sondowań geofizycznych. Już teraz jednak uzyskane dane rzucają zupełnie nowe światło na historie starożytnego Ridit i pozwalają umiejscowić jego centrum – czyli forum, gdzie skupiało się życie społeczno-ekonomiczne mieszkańców. Pozwala to również sądzić, że odsłonięty w latach 50. rozległy budynek z dziedzińcem okalał właśnie forum, a na jego zapleczu znajdowały się publiczne łaźnie – również odkryte w ubiegłym wieku. Odkrycie to w znaczący sposób uzupełnia naszą bardzo skromną widzę na temat rozwoju miast rzymskich w starożytnej Dalmacji. Co więcej w niedalekiej przyszłości planowana jest budowa parku archeologicznego, gdzie odkryte pozostałości starożytnego Ridit zostaną w odpowiedni sposób zabezpieczone i wyeksponowane – dodaje prof. Welc.

Projekt jest finansowany przez NCN, Centrum Badania Ryzyka Systemowego na Wydziale „Artes Liberales” UW, Instytut Archeologii UKSW, Instytut Archeologii w Zagrzebiu oraz Muzeum w Szybeniku.